Bylica Piołun (łac. Artemisia absinthium) – właściwości, zastosowanie w lecznictwie i ryzyko
Bylica piołun, znana również jako absynt, to jedna z najpotężniejszych i najbardziej rozpoznawalnych roślin w europejskim zielarstwie. Jej ekstremalnie gorzki smak i intensywny aromat odzwierciedlają siłę jej działania, które od starożytności wykorzystywano w leczeniu dolegliwości trawiennych i pasożytów. Jednak ze względu na zawartość niebezpiecznego tujonu, piołun jest ziołem wymagającym głębokiej wiedzy i ogromnej ostrożności. W tym artykule omówimy jego udokumentowane właściwości, zasady bezpiecznego stosowania oraz wyjaśnimy kluczowe fakty dotyczące badań nad jego potencjałem w onkologii.
WAŻNE:
Wszystkie treści, w tym teksty, grafiki, obrazy i inne materiały publikowane na tej witrynie internetowej, mają wyłącznie charakter informacyjny i edukacyjny, i nie mogą być traktowane jako porada medyczna, diagnoza ani zastępstwo za wizytę u lekarza, farmaceuty lub wykwalifikowanego specjalisty. Przed zastosowaniem jakiegokolwiek zioła lub terapii naturalnej zawsze skonsultuj się z lekarzem, zwłaszcza jeśli jesteś w ciąży, karmisz piersią, przyjmujesz leki lub cierpisz na przewlekłe schorzenia.
Surowiec leczniczy:
W lecznictwie stosuje się ziele piołunu (Absinthii herba), czyli zebrane w początkach kwitnienia i wysuszone szczyty pędów. Surowiec charakteryzuje się niezwykle intensywnym, gorzkim smakiem, który jest jednym z najsilniejszych w świecie roślin.
Kluczowe składniki aktywne:
- Laktony seskwiterpenowe (absyntyna, artabsyna): to one odpowiadają za ekstremalnie gorzki smak piołunu. Pobudzają one receptory smaku, co odruchowo stymuluje wydzielanie śliny, soku żołądkowego i żółci, intensywnie wspomagając trawienie.
- Olejek eteryczny: zawiera tujon (alfa- i beta-tujon), związek o działaniu pobudzającym na układ nerwowy, ale w większych dawkach lub przy długotrwałym stosowaniu działający jak neurotoksyna. Olejek ma również właściwości przeciwpasożytnicze i antyseptyczne.
- Flawonoidy i garbniki: działają przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie.
Zastosowanie piołunu poparte monografiami (EMA):
- Tymczasowa utrata apetytu: piołun jest klasycznym ziołem goryczowym (amarum), stosowanym w celu pobudzenia apetytu.
- Łagodne dolegliwości niestrawnościowe (dyspeptyczne): skutecznie łagodzi objawy takie jak uczucie pełności, wzdęcia i chwilowe zaburzenia trawienia.
Zastosowanie piołunu w medycynie ludowej bez poparcia danymi klinicznymi:
- Leczenie pasożytów przewodu pokarmowego: jest to jedno z najsłynniejszych tradycyjnych zastosowań piołunu (owsiki, glisty).
- Regulacja cyklu menstruacyjnego.
- Działanie odkażające i przeciwgorączkowe.
Bylica piołun a badania onkologiczne – ważne wyjaśnienie
W internecie krąży wiele informacji łączących piołun z leczeniem nowotworów. Należy jednak jasno podkreślić, że obiecujące badania w tej dziedzinie dotyczą innego gatunku bylicy i innej substancji aktywnej.
- Obiektem badań jest Bylica Roczna (Artemisia annua), a nie Bylica Piołun (Artemisia absinthium).
- Kluczową substancją o udowodnionym potencjale przeciwnowotworowym jest artemizynina i jej pochodne (artesunat), wyizolowane z bylicy rocznej. Artemizynina jest również podstawą nowoczesnych leków na malarię (Nagroda Nobla w 2015 r.).
- Mechanizm działania artemizyniny polega na jej reakcji z jonami żelaza, których stężenie w komórkach nowotworowych jest znacznie wyższe niż w zdrowych. Reakcja ta prowadzi do powstania wolnych rodników, które niszczą komórkę rakową od wewnątrz.
- Bylica piołun (Artemisia absinthium) nie zawiera artemizyniny, a jeden z jej głównych składników aktywnych – tujon – jest neurotoksyną.
Wniosek: samodzielne próby leczenia nowotworów za pomocą piołunu (absyntu) są bezzasadne, niebezpieczne i mogą prowadzić do zatrucia bez żadnych korzyści terapeutycznych w kontekście onkologicznym.
Przeciwwskazania do stosowania:
- Ciąża i okres karmienia piersią (bezwzględny zakaz!).
- Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, nadkwasota.
- Epilepsja (padaczka) i stany drgawkowe (tujon obniża próg drgawkowy).
- Poważne schorzenia wątroby i nerek.
- Alergia na rośliny z rodziny astrowatych (Asteraceae).
Dawkowanie i bezpieczeństwo:
Preparaty z piołunu należy stosować w małych dawkach i przez krótki czas (maksymalnie 2-4 tygodnie).
- Do stosowania wewnętrznego (napar):
- Dorośli: 1 gram (płaska łyżeczka) wysuszonego ziela zalać 1 szklanką (ok. 200 ml) wrzącej wody. Parzyć pod przykryciem 15 minut. Pić 30 minut przed posiłkiem w celu pobudzenia apetytu. Stosować nie częściej niż 2 razy dziennie.
W naszym doświadczeniu:
W naszej praktyce piołun jest ziołem często skutecznym w przypadku skrajnego braku apetytu i ciężkiej atonii (rozkurczu) przewodu pokarmowego, ale tylko u osób bez przeciwwskazań i pod ścisłą kontrolą. Jego gorzki smak jest tak intensywny, że już kilka kropli naparu lub nalewki na języku potrafi wywołać silny odruch wydzielania soków trawiennych. Nigdy nie polecamy go jako środka „na co dzień”. Piołun to narzędzie dla zaawansowanych fitoterapeutów, a nie do domowej apteczki. Warto wspomnieć, mimo że nie należy to do lecznictwa, iż piołun włożony do szafy z odzieżą skutecznie odstrasza mole.
Źródła:
- European Medicines Agency. (2020). Herbal monograph on Artemisia absinthium L., herba. EMA/HMPC/731873/2016.
- National Cancer Institute (NCI). (2024). Artemisinin/Artesunate in Treatment of Cancer (PDQ®)–Health Professional Version. Dostępne online.