Rumianek pospolity (łac. Matricaria chamomilla) – zastosowanie w medycynie

Rumianek pospolity to jedna z najlepiej poznanych i najczęściej stosowanych roślin leczniczych w Europie. Jego wszechstronne działanie, od łagodzenia problemów trawiennych po uspokajanie nerwów, zostało potwierdzone zarówno przez wieki tradycji, jak i nowoczesne badania naukowe. W tym artykule przyjrzymy się temu, co nauka mówi o jego skuteczności, jak go bezpiecznie stosować i dawkować.

WAŻNE:
Wszystkie treści, w tym teksty, grafiki, obrazy i inne materiały publikowane na tej witrynie internetowej, mają wyłącznie charakter informacyjny i edukacyjny, i nie mogą być traktowane jako porada medyczna, diagnoza ani zastępstwo za wizytę u lekarza, farmaceuty lub wykwalifikowanego specjalisty. Przed zastosowaniem jakiegokolwiek zioła lub terapii naturalnej zawsze skonsultuj się z lekarzem, zwłaszcza jeśli jesteś w ciąży, karmisz piersią, przyjmujesz leki lub cierpisz na przewlekłe schorzenia.

Surowiec leczniczy:

W lecznictwie stosowane są koszyczki kwiatowe rumianku oraz olejek eteryczny rumianku, zawartość którego w kwiatach rumianku waha się od 0,4 do 1,5%. Warto zaznaczyć, iż olejek eteryczny rumianku ma intensywny niebieski kolor ze względu na zawartość chamazulenu (1-15%).

Koszyczki rumianku zwykle są stosowane w formie naparów, nastojów, ekstraktów alkoholowych (1:1 w 45% etanolu), czasami w innych preparatach galenowych.

Kluczowe składniki aktywne:

• Chamazulen i Alfa-bisabolol: składniki olejku eterycznego o silnym działaniu przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym i regenerującym.
• Apigenina: flawonoid, który wiąże się z receptorami w mózgu, wykazując działanie uspokajające i ułatwiające zasypianie.
• Flawonoidy i glikozydy: związki o działaniu rozkurczowym, co tłumaczy skuteczność rumianku w łagodzeniu bóli brzucha.

Zastosowanie rumianku poparte badaniami klinicznymi [1]:

• Objawowe leczenie zaburzeń trawienia jak dyspepsja, uczucie ciężkości w żołądku, pogorszenie trawienia, wzdęcia.
• Napar z koszyczków rumianku może być pomocny w walce z poczuciem niepokoju, niezbyt nasilonymi stanami lękowymi i łagodnych zaburzeniach snu na tle chorób nerwowych.
• W przypadku stanów zapalnych i podrażnień skóry i błon śluzowych, w tym zapaleń w jamie ustnej (również po radioterapii nowotworów), egzemy, użądleń, niewielkich odmrożeń i pęknięć skóry, hemoroidów.
• Inhalacje z rumiankiem mogą przynosić ulgę przy podrażnieniu dróg oddechowych w trakcie przeziębienia.

Zastosowanie rumianku wynikające z farmakopei oraz zastosowanie tradycyjne:

• Rumianek bywa stosowany wspomagająco w łagodnych stanach zapalnych przewodu pokarmowego.

Zastosowanie rumianku w medycynie ludowej bez poparcia danymi klinicznymi:

• Przeciwbakteryjne;
• Przeciwwirusowe;
• Wymiotne;
• Wywołujące miesiączkę;
• Zmniejszające zmęczenie oczu;
• Przy leczeniu zakażeń dróg moczowych;
• Przy leczeniu biegunek.

Przeciwwskazania do stosowania:

Rumianek jest przeciwwskazany do stosowania w przypadku stwierdzenia uczulenia na sam rumianek lub inne rośliny z rodziny astrowatych, jak np. ambrozja, astry, chryzantemy.

Stosowanie w ciąży:

W badaniu in vivo [2] nie stwierdzono działań niepożądanych. Mimo to, ze względu na brak wystarczających danych, zaleca się konsultację z lekarzem prowadzącym przed rozpoczęciem regularnego stosowania rumianku w ciąży.

Dawkowanie:

Do stosowania wewnętrznego:

Dla dorosłych:

• 2-8 g koszyczków rumianku 3 razy dziennie.
• 1-4 ml ekstraktu alkoholowego (1:1 w 45% etanolu) 3 razy dziennie.

Dla dzieci od 3 roku życia (nie stosować u młodszych):

• 2 g koszyczków rumianku na dobę w 3 dawkach podzielonych.
• 0.6-2 ml ekstraktu alkoholowego (w 45%-60% etanolu) 1 raz dziennie.

Do stosowania zewnętrznego:

• Do okładów, płukanek lub płukania gardła – napar 3-10% (30-100 g/l), albo 1% wyciąg płynny, albo 5% nastój.
• Do kąpieli – 5 g koszyczków albo 0.8 g wyciągu alkoholowego na 1 litr wody.
• Do inhalacji – 6 g koszyczków albo 0.8 g wyciągu alkoholowego na 1 litr wody.

W naszym doświadczeniu:

W naszej praktyce rumianek stosowany w formie naparu (1 łyżeczka na 1 szklankę wrzątku, parzyć 15 minut pod przykryciem, pić ciepłym małymi łykami, do 1 litra dziennie) dość dobrze sprawdził się jako środek wspomagający przy leczeniu ostrych biegunek i łagodzeniu niewielkich bóli brzucha. Zwykle ból brzucha zmniejsza się po upływie 20-40 minut od wypicia naparu. W biegunkach dodajemy do naparu szczyptę soli by zrekompensować utratę chlorków w przewodzie pokarmowym i zapobiec takim skutkom zaburzenia balansu elektrolitów, jak osłabienie ogólne i bóle mięśniowe.

Źródła:

1. World Health Organization. (1999). WHO monographs on selected medicinal plants (Vol. 1). Geneva.
2. Leslie GB, Salmon G. (1979). Repeated dose toxicity studies and reproductive studies on nine Bio-Strath herbal remedies. Swiss medicine, 1, 1–3.